‘Theater is een beleving die je in beweging brengt’

Steeds meer voorbeelden zien we van gemeenten die theater inzetten bij de aanpak van eenzaamheid. Zoals in Groningen en Zeeland. We spraken met Frouk Reehoorn van Humanitas Groningen en en Mira Weber van de Manteling op Walcheren.

Als het om de aanpak van eenzaamheid gaat, zijn Frouk Reehoorn en Mira Weber nauw betrokken. Frouk is projectcoördinator bij Humanitas Groningen, initiatiefnemer en trekker van het stedelijk kennisnetwerk eensamen050. Hierin werken verschillende partijen en individuen samen aan een duurzame aanpak van eenzaamheid. Frouk: “Het werkt nooit om mensen aan te spreken op eenzaamheid. De inzet van theater kan een manier zijn om verbinding te creëren. Je biedt ruimte om andere mensen te ontmoeten, je verhaal te vertellen en daarmee aan de slag te gaan.”

Het werkt nooit om mensen aan te spreken op eenzaamheid. De inzet van theater kan een manier zijn om verbinding te creëren.

Mira is naast directeur van Manteling, een organisatie voor mantelzorgers, initiatiefnemer en voorzitter van het Platform Eenzaamheid Walcheren. Hier delen zo’n 30 organisaties en initiatieven uit Walcheren hun kennis over eenzaamheid.

Anoniem beschouwen 

Ook mensen uit de kunst- en cultuursector zijn bij het Platform Eenzaamheid Walcheren aangesloten. Mira vindt het inzetten van theater tegen eenzaamheid een goede vorm: “Je kunt theater anoniem beschouwen. Het is iets wat je emotioneel raakt en na laat denken, een beleving die je bewust of onbewust in beweging brengt.”

Met provinciale subsidie nodigde het platform de makers van het muziektheaterstuk ‘Rimpelingen: Brieven uit Zeeland’ uit om te spelen voor de aangesloten organisaties en initiatieven. Het theaterstuk is een verhaal over ouderen uit Zeeland die hun ervaringen met de coronapandemie in een brief opschreven, verteld door schrijver Anna de Bruyckere en componist Christian Blaha.

Het was een voorstelling met prachtige pianomuziek die mensen ontroerden en herkenning gaf door de verhalen van andere ouderen over de pandemie.

Bij Manteling werd het stuk nog een aantal keer opgevoerd voor mantelzorgers, hulpvragers en vrijwilligers. Dit leende zich ervoor om er daarna met elkaar over in gesprek te gaan, wat volgens Mira essentieel is bij het terugdringen van eenzaamheid: “De intentie van ‘Rimpelingen’ is om iets samen te beleven, zodat je er achteraf met iemand op terug kunt kijken en over kunt praten. Het moet betekenisvolle contacten opleveren. Bij een eenmalige activiteit is dat niet het geval. Je wordt opgehaald en hebt een leuke avond, maar zit vervolgens weer alleen thuis. Dat is niet het bouwsteentje in de aanpak van eenzaamheid.”

Ontroering en herkenning

De reacties op ‘Rimpelingen’ waren positief. Mira: “Het was een voorstelling met prachtige pianomuziek die mensen ontroerden en herkenning gaf door de verhalen van andere ouderen in Zeeland over de pandemie. Er was ook een vrouw die na de voorstelling niet meteen wist wat ze ermee moest, maar die indringendheid is ook theater en daarna vond ze het toch betekenisvol genoeg om het nog eens te benoemen.”

Zelf theater maken

In de Groningse wijk Lewenborg is met behulp van een subsidie van het Lang Leve Kunst Fonds het project ‘Goudmakers’ gestart. Dit is een initiatief van lokale organisaties VRIJDAG in de Buurt, SPOT Groningen en Humanitas. Frouk: “Het cultuurproject is een laagdrempelige manier voor thuiswonende 50-plussers om kennis te maken met theater. De verhalen die zij onderling delen, leveren uiteindelijk een voorstelling op die zij zelf gaan opvoeren. Hier werken zij een half jaar aan, met iedere week een sessie.”

De eerste kennismaking was in maart. Frouk: “Door een goede samenwerking met partijen die in Lewenborg al in contact staan met bewoners was de kennismakingslunch een groot succes.” De mensen konden met muziek en dans voorzichtig aan theater proeven. Daarna was de bedoeling dat vanaf 4 april de wekelijkse theatersessies begonnen. Frouk vervolgt: “Bij de eerste sessie kwamen er vijf mensen opdagen, bij de tweede waren dit er al minder. Toen gingen we ons afvragen: Waarom doen mensen niet meer mee? De drempel bleek te hoog; de oefenlocatie was te ver uit de leefomgeving en ook het idee dat je op wekelijkse basis toewerkt naar een voorstelling werkte belemmerend.” Dus moet het project terug naar de basis.

Geef mensen de ruimte om mee te denken. Je moet het met elkaar uitvinden en laten ontstaan.

Duurzaam bouwen

Frouk: “Er is behoefte aan betekenisvol contact met anderen, bleek wel uit de goed bezochte kennismakingslunch. Daar willen we op voortborduren: dichtbij, elkaar ontmoeten, als vanzelf meedoen. Het plan is nu om naar een flat te gaan waar veel ouderen wonen en te praten over wat zij graag doen. Dit kan nog steeds verhalen vertellen, muziek maken of dansen zijn, maar het is minder gericht op een theatervoorstelling als eindresultaat. Je wilt ten slotte iets duurzaams met elkaar bouwen en de wil is er.”

Hoewel het anders loopt dan verwacht, is volgens Frouk dit de kern van de aanpak van eenzaamheid: “Je kunt van tevoren niet al helemaal bepalen hoe iets loopt. Je moet mensen wel enthousiasmeren, maar daarna vooral de ruimte geven om mee te denken. Je moet het met elkaar uitvinden en laten ontstaan.”

Meer informatie

Ben je geïnspireerd en wil je meer weten over de aanpak van eenzaamheid met de inzet van theater? Neem dan contact op met Mira of Frouk.

 

Fotografie hoofdfoto: Nienke Maat