“De bibliotheek is bedoeld én onbedoeld een plek voor ontmoeting”

Bibliotheken kunnen een waardevolle rol vervullen in de aanpak van eenzaamheid. Alice van Diepen, directeur van Bibliotheek Deventer, vertelt hoe zij het aanpakken.

In de bibliotheek van Deventer komen mensen niet alleen om boeken te lenen. Ze komen er ook om huiswerk te maken, te luisteren naar verhalen in het Verhalencafé en Nederlands te leren, vertelt Alice van Diepen, directeur van Bibliotheek Deventer. Ze ziet dat de bibliotheek bedoeld én onbedoeld van betekenis kan zijn voor eenzame mensen door een welkome plek te zijn. “Activiteiten die de bibliotheek organiseert, kosten meestal geen geld en zijn altijd dichtbij. Dat maakt ze heel laagdrempelig. Ook al zijn dit soort activiteiten er niet in de eerste plaats om eenzaamheid tegen te gaan, ze kunnen wel mensen bij elkaar brengen”, zegt ze.

Samenwerken met lokale coalitie

Via samenwerking in de lokale coalitie tegen eenzaamheid met onder andere welzijnsorganisatie Raster besloot de bibliotheek om haar ontmoetingsfunctie uit te breiden. Met vintage camper DEEF gingen bibliotheekmedewerkers als een mobiel buurthuis de wijk in om te praten met inwoners. Door die samenwerking proefden ze wat er in de wijk speelt. “We zagen bijvoorbeeld dat eenzaamheid bij ouderen én jongeren speelt”, vertelt Alice. “Dat geeft weer input voor wat wij op de verschillende locaties van de bibliotheek kunnen doen. Zo startte een van de medewerkers een offline café waar jongeren creatief bezig zijn en even helemaal weg zijn van de mobiele telefoon.”

Met de camper zoeken bibliotheekmedewerkers ook naar de meest passende partner uit het netwerk die kan helpen. Zo verwijst de bibliotheek naar het aanbod van activiteiten vanuit de coalitie, maar organiseren ze ook samen met partners uit de coalitie andere evenementen zoals een lichtjestour met fietsriksja’s door de oude binnenstad van Deventer.

Via samenwerking in de lokale coalitie tegen eenzaamheid is de ontmoetingsfunctie uitgebreid.

De kracht van spontane ontmoetingen

Eén van de grote voordelen van bibliotheken is dat zij een fysieke plek vormen voor ontmoeting. “Ik geloof heel erg in de kracht van spontane ontmoetingen”, zegt Alice. “Door een leuk gesprek met een onbekende kan iemand zich die dag al goed voelen. Bij ons geven we dat een zetje met bijvoorbeeld een legpuzzel op een tafel, een gedicht over vriendschappen aan de muur en leesblokjes op tafels waarop staat: stoor mij. Zo willen we mensen uitdagen om met elkaar in contact te komen.” En dat lukt: bijna 60 procent van de bibliotheekbezoekers komt niet om boeken te lenen.

Een vaste bezoeker komt iedere ochtend twee kopjes thee drinken en het nieuws bespreken met een andere bezoeker die er ook dagelijks is.

In totaal worden honderden activiteiten per jaar georganiseerd. Het aanbod in Bibliotheek Deventer is divers en uitgebreid. Denk bijvoorbeeld aan een smartphonecursus voor beginners, het drukbezochte Taalcafé of om gewoon om de krant te lezen. “Zo is er een vaste bezoeker in onze vestiging in Keizerslanden die iedere ochtend twee kopjes thee komt drinken”, vertelt Alice. “Ze komt daar altijd om de kranten te lezen en bespreekt dan het nieuws met een andere bezoeker die er ook dagelijks is. Ze betalen om en om en zijn in de bibliotheek goede vrienden geworden.”

Ontwikkeling van nieuwe functies

Het verschilt nog per vestiging hoe ver de bibliotheek is in de ontwikkeling van nieuwe functies. Alice weet van een wijk waar veel eenzame ouderen en alleenstaande ouders wonen en de bibliotheekvestiging nog best een klassieke functie heeft. “Volgens mij zijn daar veel mooie mogelijkheden om meer te betekenen voor de inwoners dan alleen als plek waar je boeken kunt lenen”, zegt Alice. “Hoe precies? Dat weten we nog niet. Maar we weten wel hoe belangrijk het is om in de haarvaten van de samenleving te zitten. We gaan in relatie met bewoners kijken naar wat er mogelijk is.”

• De functie ‘ontmoeten’ van de bibliotheek: de Openbare Bibliotheek heeft in het hele land 3,4 miljoen leden. Zij bezochten samen afgelopen jaar 50,3 miljoen keer de bibliotheek. De activiteiten rondom de kernfunctie ontmoeting en debat zijn vaak informele activiteiten met ontmoeting als doel, zoals inloopkoffies en themacafés. Ook zijn er activiteiten rond kernfuncties als ‘kennis en informatie’ en ‘kunst en cultuur’.