Toolkit
Lokaal beleid
Gemeenten zijn op grond van de Wmo 2015 primair verantwoordelijk voor het bestrijden/vormgeven van een aanpak tegen eenzaamheid. De stijgende trend van eenzaamheid heeft vele gemeenten al doen besluiten om hier actief beleid op te maken en uit te voeren. Het actieprogramma ondersteunt gemeenten in hun lokale eenzaamheidsopgave. Onder andere met een adviseur, die een gedegen lokaal beleid kan helpen opstellen.
Tool: Stappenplan voor een lokale aanpak van eenzaamheid
Gemeente Terneuzen werkt succesvol aan een duurzame aanpak. Lokale welzijnsorganisatie Aan-z coördineert de aanpak en de uitvoering is samen met maatschappelijke partners, ondernemers en inwoners. Dit stappenplan en bijbehorend voorbeeld plan van aanpak zijn gemaakt in opdracht van het ministerie van VWS en bieden handvatten, tips en een format voor een lokale en duurzame aanpak van eenzaamheid. Het is bedoeld voor gemeenten, projectleiders en lokale beleidsmakers.
Gemeenten kunnen het format, de teksten en tips uit het voorbeeld-plan van aanpak, de begroting, stroomschema en stappenplan gebruiken voor hun eigen aanpak eenzaamheid. Het is ontworpen als een flexibel hulpmiddel dat zij kunnen aanpassen aan hun specifieke behoeften en omstandigheden. De materialen bieden een raamwerk en richtlijnen, maar het is aan de gemeente om ze aan te passen aan de lokale context.
Download het voorbeeld-plan van aanpak
Tool: Vijf Pijlers
De vijf pijlers zijn de start van de lokale aanpak tegen eenzaamheid. Met deze pijlers richt je als gemeente een duurzame aanpak in waarin iedereen verantwoordelijkheid neemt.
Lees meer over de Vijf Pijlers
Je neemt als gemeente nog niet deel aan het actieprogramma? Neem vrijblijvend contact op om mogelijkheden te bespreken.
Tool: Benchmark Eén tegen eenzaamheid
Om gemeenten inzicht te geven in de status en voortgang van hun aanpak én de ondersteuning door adviseurs vanuit het actieprogramma (nog) beter aan te laten sluiten, voert Significant Public een benchmark uit onder aangesloten gemeenten.
Gemeenten hebben middels een dashboard inzicht in hun eigen resultaten ten opzichte van het totaal gemiddelde, provinciaal gemiddelde en gemiddelde van qua inwonersaantal vergelijkbare gemeenten. De generieke resultaten zijn opgenomen in een rapport.
In september 2024 gaat de vragenlijst Benchmark weer open. Neem deel via benchmarkeentegeneenzaamheid.nl
Overzichtsrapportage Benchmark 2023
Overzichtsrapportage Benchmark 2022
Tool: Routekaart Aanpak eenzaamheid
In deze routekaart geeft Movisie antwoord op de vragen: hoe organiseer je de aanpak van eenzaamheid en hoe voorkom en verminder je de eenzaamheid onder inwoners in jouw gemeente? De routekaart is mede mogelijk gemaakt door het ministerie van VWS.
Routekaart Aanpak eenzaamheid (pdf) + uitleg Movisie
Tool: Risicogebieden in kaart
In deze tabel op RIVM Statline vind je eenzaamheid op niveau buurten en wijken. Hierdoor wordt inzichtelijk in welke gebieden eenzaamheid vaker voorkomt. Te selecteren is voor eenzaamheid onder volwassenen of specifiek op 65+.
Tool: Handreiking Monitoring en evaluatie
Deze handreiking is voor beleidsadviseurs bij gemeenten die met de aanpak Eén tegen eenzaamheid aan de slag gaan. In zes stappen staat beschreven hoe zij vanaf de start hun lokale monitoring met de lokale coalitie kunnen inrichten. De aanpak is concreet, praktisch en er worden bestaande data en instrumenten benut.
Handreiking Monitoring en evaluatie (pdf)
Tool: Wegwijs aanpak eenzaamheid
Bij het aanpakken van eenzaamheid ontkom je er dus niet aan om keuzes te maken en focus aan te brengen. Maar waar kun je je allemaal op richten? En welke activiteiten passen daar dan bij? Movisie ontwikkelde i.s.m. gemeente Amsterdam deze online tool om je daar inzicht in te geven.
Welzijn op Recept
Niet alle gezondheidsklachten hebben een fysieke oorzaak. Soms ligt de oorzaak bij eenzaamheid, schulden of werkeloosheid. Dan kan Welzijn op Recept een oplossing bieden. De arts verwijst door naar welzijn. Deze infographic laat zien hoe Welzijn op Recept kan werken, juist in ‘coronatijd’.
Infografic ‘Welzijn op Recept’ (pdf) en website Welzijn op Recept
Tool: Hitte- en eenzaamheidskaarten
Op deze kaarten kun je in één oogopslag zien in welke wijken eenzame ouderen meer risico lopen bij hitte. Voor elke gemeente is er een kaart gemakt. Ontwikkeld door het Klimaatverbond Nederland / Ruimtelijke Adaptie.
Relevante publicaties
- Programmaboekje Eén tegen eenzaamheid (pdf), ministerie van VWS (2022)
- Rapport LASA Verandering in prevalentie in de periode 1992–najaar 2020 (pdf), VU (2021)
- Rapport Geleerde lessen bij de aanpak van eenzaamheid: Opbrengsten van de decentralisatie-uitkering (2019)
- Maatschappelijk steunpakket: extra geld naar gemeenten en aanpak eenzaamheid (1 april 2021)
- Briefadvies Wac: Eenzaamheid bij jongeren (2021)
- Verkenning Eenzaamheid onder jongeren (pdf), Movisie (2021)
- Eenzaamheid doorbreken – Wat werkt volgens mensen die er ervaring mee hebben? (pdf), Movisie (2021)
- Leidraad Aanpak eenzaamheid bij ouderen (pdf), Cliëntenraad Amsterdam (2016)
- Preventie van eenzaamheid – bouwstenen voor beleid, Movisie (2018)
- Zicht op effect, Movisie (2014)
- Monitoring in het sociaal domein – Zo kan het ook!, Movisie (2016)
- Vrijwillige inzet bij eenzaamheid – Verwachtingen, grenzen en voorwaarden (pdf), Anja Machielse (2018)