Eerste training afgerond: interventieprofielen als handvatten voor professionals

Geborgenen, afhankelijken, buitenstaanders en overlevers. Dit zijn vier van de acht interventieprofielen die Anja Machielse van de Wetenschappelijke Adviescommissie van het actieprogramma Eén tegen eenzaamheid heeft ontwikkeld in samenwerking met professionals. Bijna tien jaar heeft Anja hieraan gewerkt en nu kunnen de professionals de kennis in de praktijk brengen. Een eerste groep heeft de training afgerond en nam vlak voor de start van de Week tegen Eenzaamheid het certificaat in ontvangst van de Rotterdamse wethouder volksgezondheid en zorg Sven de Langen.

Rotterdam is ook de plek waar die profielen zijn ontwikkeld: de behoefte groeide om eenzame mensen anders te gaan benaderen. Volgens Eric Devoghele, buurtcoach bij WMO Radar in Rotterdam, werkten welzijnsinstellingen aan het begin van deze eeuw met name aanbodgericht: “We organiseerden allerlei activiteiten voor mensen, ingestoken op ontmoetingen zodat die mensen weer een netwerk hebben.”

Voor sommigen bood dit een oplossing maar voor de meeste eenzame ouderen gold dat niet. Integendeel, deze activiteiten kon hen juist afschrikken. Anja: “Geleidelijk aan kwam het inzicht dat er hele grote verschillen zijn in de achtergronden van eenzaamheid en dat ook de mogelijkheden om eenzaamheid aan te pakken enorm kunnen verschillen.”

Geleidelijk aan kwam het inzicht dat er hele grote verschillen zijn in de achtergronden van eenzaamheid en dat ook de mogelijkheden om eenzaamheid aan te pakken enorm kunnen verschillen. – Anja Machielse

300 logboeken bestudeerd

En dus besloten Anja en een aantal Rotterdamse welzijnsinstellingen, elk met een eigen aanpak voor eenzaamheid van ouderen, in 2010 de handen ineen te slaan. Wetenschap en praktijk zochten elkaar op om elkaar te versterken. Op verzoek van Anja hielden de professionals logboeken bij van alle contacten die ze hadden. Het werd een proces van jaren, waarin Anja ruim 300 logboeken van het contact met verschillende ouderen bestudeerde. “In eenzame mensen kan heel veel kracht zitten; ze hebben manieren gevonden om te overleven.”

Vervolgens heeft ze zelf ook veel ouderen ontmoet: “Ik wilde heel graag met hen zelf praten! Door die gesprekken leerde ik veel over hun situatie en over hun behoeften aan hulp. ” Al die informatie besprak zij grondig met de professionals, om er samen achter te komen hoe je hulp op maat kan bieden. Iets dat richting geeft. Handvatten.

Indicatoren

Daaruit kwamen de indicatoren van interventieprofielen naar voren, gebaseerd op drie vragen die leiden tot één van de acht profielen.

De eerste vraag die een professional zichzelf kan stellen is of het probleem net is ontstaan, bijvoorbeeld omdat er een naaste is overleden. Of speelt het juist al jaren? Vervolgens wil je weten of zo iemand behoefte heeft om nieuwe sociale contacten op te bouwen of niet. Tot slot is het belangrijk of mensen bereid en in staat zijn om mee te werken aan de verandering.

De antwoorden op deze drie vragen geven professionals inzicht in hoeverre ze iemands eenzaamheid kunnen oplossen. “Is de eenzaamheid vrij recent ontstaan dan kun je het vaak nog doorbreken of oplossen, maar bij meer structurele problematiek gaat het er vooral om de situatie te stabiliseren en te voorkomen dat iemand verder afglijdt”, aldus Anja.

• Lees ook: publicatie Interventieprofielen voor de aanpak  van eenzaamheid en isolement van ouderen (2020)

Verwachtingsmanagement

Niet alleen levert het werken met de profielen handvatten, het is ook een stukje verwachtingsmanagement voor de professionals. “Ze willen mensen redden en gelukkig maken, maar soms kan je niet meer doen dan contact houden”, legt Anja uit. Door de profielen leer je dat van tijd tot tijd een gesprek voeren ook al een enorme verbetering voor iemand kan zijn. “De profielen laten zien dat ook hele kleine stapjes werkelijk iets betekenen voor de mensen”, aldus Anja. “Ze willen vaak een kasteel voor die persoon bouwen, maar in de loop van het proces leren ze tevreden te zijn met een klein hutje.”

Een van de betrokken professionals formuleerde het zo: “Je wil een kasteel voor die persoon bouwen, maar in de loop van het proces leer je tevreden zijn met een klein hutje”.

Opschalen trainingen

Op dit moment hebben zo’n 60 Rotterdamse professionals de eerste training afgerond. Buurtcoach Eric, die de training heeft gevolgd, is tevreden: “Het was vernieuwend. Ik leer gerichter vragen te stellen aan de eenzame en kan zo beter tot een aanpak komen.” De interventieprofielen sluiten volgens Eric goed aan op de nieuwe werkwijze, die meer vraaggericht is: waar hebben de mensen zelf behoefte aan?

De interventieprofielen sluiten volgens Eric goed aan op de nieuwe werkwijze, die meer vraaggericht is: waar hebben de mensen zelf behoefte aan?

Volgens de Rotterdamse wethouder Sven de Langen is deze training “een prachtige methode waardoor professionals het type eenzaamheid beter kunnen herkennen en ook een passende interventie kunnen toepassen. Want het is een unieke combinatie van wetenschap, uitvoering en bestuur.”

De trainingen zullen in 2022 in Rotterdam breed toegepast worden in het sociale domein en bij de zorg. Ook is er inmiddels al belangstelling van andere gemeenten voor deze training.

11 oktober 2021