Eenzaamheid herkennen: kun je zien of iemand zich eenzaam voelt?

Eigenlijk kun je het alleen weten als iemand het je vertelt. Maar het kan ongemakkelijk voelen om ernaar te vragen. Of misschien ken je iemand niet (goed) en wil je toch iets doen. Belangrijk, want hoe eerder eenzaamheid wordt (h)erkend, hoe meer je kunt doen voor iemand.

Signalen

Er zijn signalen die kunnen wijzen op eenzaamheid. Maar let op: de signalen kunnen ook wijzen op andere (medische) problemen. Zie je signalen? Maak dit dan bespreekbaar. Het is nooit verkeerd om uit betrokkenheid te handelen.

De signalen die kunnen wijzen op eenzaamheid kun je onderverdelen in lichamelijke, psychische, sociale en gedragsmatige signalen. Maar ook levensgebeurtenissen kunnen een oorzaak zijn dat iemand eenzaam raakt.

We hebben hieronder een overzicht met mogelijke signalen en levensgebeurtenissen beschreven. De signalen zijn niet bedoeld om af te vinken, maar kunnen aanleiding zijn voor gesprek.

Lichamelijke signalen

• verslechterde zelfzorg
• vermoeidheid
• hoofdpijn
• verhoogde spierspanning
• gebrek aan eetlust

Psychische signalen

• negatief zelfbeeld en weinig zelfvertrouwen
• gevoelens van zinloosheid en uitzichtloosheid
• gevoelens van verlatenheid
• teleurstelling
• verdriet
• boosheid
• verlies van vertrouwen in andere mensen

Sociale signalen

• weinig sociale contacten
• missen van sociale steun

Gedragsmatige signalen

• gebrek aan sociale vaardigheden
• mensen op afstand houden
• claimgedrag
• op zichzelf gericht zijn
• overmatig gebruik of verslaving

Levensgebeurtenissen

• overlijden van een naaste
• scheiding
• ziekte of beperking (van iemand zelf of een naaste)
• verhuizing, migratie of veranderde woonomgeving
• verlies van baan
• financiële problemen

Gesprekstips

Als je eenzaamheid bespreekbaar wilt maken, zijn er manieren om het gesprek makkelijker te laten verlopen. Zo is aangetoond dat de houding ‘Wees een OEN’ (Wees open, eerlijk en nieuwsgierig) goed werkt om informatie van iemand te verkrijgen. Net als de gesprekstechnieken ‘Wat is LSD (Luisteren, Samenvatten en Doorvragen), Laat OMA thuis (Oplossingen, Meningen en Adviezen) en gebruik NIVEA’ (Niet Invullen Voor Een Ander) kunnen waardevol zijn.

Neem de tijd en zorg voor een vertrouwde omgeving als je een gesprek over eenzaamheid aangaat. Iemand zal dan makkelijker open en eerlijk antwoorden.

Handig: signaleringskaart eenzaamheid

Deze informatie is ook beschikbaar als handige ‘signaleringskaart eenzaamheid’. Download de Signaleringskaart Eenzaamheid (pdf).