Hoe eerder eenzaamheid wordt herkend, hoe meer kan worden gedaan. Een lokaal signaleringsnetwerk waarin meldingen van eenzaamheid en opvolging van die meldingen zijn georganiseerd is van cruciaal belang voor de lokale aanpak eenzaamheid.
Iedereen kan eenzaamheid signaleren, van een buurvrouw tot kapper, van fysiotherapeut tot postbezorger. Maak als gemeente, lokale coalitie en/of werkgroep écht werk van goede signalering.
Met deze stappen kan je aan de slag:
Om eenzaamheid goed te kunnen signaleren, is een brede aanpak nodig. Die aanpak richt zich onder meer op bewustwording onder inwoners van eenzaamheid. Mensen moeten namelijk eerst weten wat eenzaamheid is en hoe het ‘eruitziet’. Bewustwording kun je vergroten door een lokale campagne en activiteiten tijdens de Week tegen Eenzaamheid.
Iedereen in onze samenleving kan eenzaamheid signaleren, bijvoorbeeld bij mensen in hun directe omgeving. Ook kunnen mensen signaleren dat het niet goed met iemand gaat vanuit bepaalde beroepsgroepen die veel contact hebben met mensen, zoals medewerkers van de supermarkt of postbezorgers.
Een handig hulpmiddel is de signaleringskaart die signalen beschrijft die kunnen wijzen op eenzaamheid. Hoe eerder eenzaamheid wordt (h)erkend, hoe meer gedaan kan worden voor die persoon. Een manier om te signaleren kan een huisbezoek zijn. Meer informatie over verschillende typen huisbezoeken staat in deze handreiking Huisbezoeken 75+.
Als mensen vermoeden dat iemand in hun omgeving of een klant in bijvoorbeeld een winkel erg eenzaam is, is het fijn als ze deze zorgen ergens kunnen delen zodat deze mensen hulp kunnen krijgen. Een centraal punt voor deze meldingen instellen kan op verschillende manieren. Belangrijk voor succes ervan is dat dit punt laagdrempelig is en goed bekend is onder inwoners. Communicatie over het meldpunt is dus van cruciaal belang. Ridderkerk doet dit via persona’s en signaleringskaarten met het telefoonnummer. In Heerlen wordt het meldpunt genoemd op alle communicatiemiddelen en in de lokale krant.
Tool: Signaalpunt
Een voorbeeld van een centraal meldpunt is het Signaalpunt. Gemeenten kunnen dit aanschaffen en inrichten naar hun wens. Bij dit Signaalpunt kunnen inwoners en beroepsgroepen die contact hebben met inwoners laagdrempelig een ‘signaal’ afgeven, dat het Signaalpunt doorzet naar bijvoorbeeld de welzijnsorganisatie, binnen de AVG-eisen. Door verschillende gemeenten zijn persona’s ontwikkeld die gebruikt kunnen worden bij de aansluiting.
Over het verwerken en opvolgen van signalen moet je goede afspraken maken. Een voorbeeld van opvolging is een intake-gesprek of huisbezoek door sociaal werkers of vrijwilligers. De insteek van zo’n gesprek is om te horen hoe het gaat met de inwoner en of behoefte aan hulp is. Houd ook hier rekening met de AVG-eisen zoals onder stap 3.
Na deze opvolging van het signaal is een follow-up vaak wenselijk. Wat zijn de behoeften van de inwoner? Welke beschikbare ondersteuning past bij de vraag? En wat kan of gaat de inwoner zelf doen?
Voorbeeld
De gemeente Terneuzen heeft een stroomschema opgesteld. Dit geeft weer wat het proces is van het ontvangen van meldingen van organisaties binnen de lokale aanpak tot en met het behandelen en opvolgen van deze meldingen. Bekijk stap 8 van het Terneuzense stappenplan voor een lokale aanpak.
Tip: samenwerking sociaal werkorganisatie en PostNL
In veel gemeenten in Nederland werken PostNL bezorgers samen met de lokale sociaal werkorganisatie. De bezorgers kunnen doorgeven als zij zich zorgen maken om een inwoner. De welzijnswerker bepaalt vervolgens of en welke actie nodig is. Lees meer over hoe de samenwerking werkt.
Inspirerende verhalen
Apotheker Mark Slager.
Recept voor meer aandacht voor mensen
In Apotheek Orion in Amersfoort komen vooral veel ouderen. Bij hen ziet openbaar apotheker Mark Slager vaak eenzaamheid. Hij zet zich in om als apotheek een grotere rol te spelen bij het signaleren van eenzaamheid. “De apotheek is er niet alleen om medicijnen te geven. Aandacht hebben voor de mens staat centraal in ons werk in de apotheek.” Lees dit interview met Mark Slager
Eenzaamheidsregisseur in gesprek.
Met het signaalpunt kunnen juist niet-zorgpartijen eenzaamheid signaleren
Sinds september 2022 heeft gemeente Terneuzen een ‘Signaalpunt tegen Eenzaamheid’. Iedereen die zich zorgen maakt om iemand in de omgeving kan eenvoudig en laagdrempelig een signaal doorgeven dat welzijnsorganisatie aan-z vervolgens oppakt. Een belangrijke rol is weggelegd voor het bedrijfsleven en instellingen in de gemeente, zoals pakketbezorgers, de bibliotheek en een audicien. Lees hoe zij het aanpakken
“Het signaleren van eenzaamheid past precies bij wat wij als buurtwinkel doen”
In Leiden startte de gemeente een initiatief waarbij ondernemers helpen met het ‘opsporen’ van mensen die eenzaam zijn. Dat doen ze met het Signaalpunt Eenzaamheid. Filiaalmanager van de SPAR Lisa Roodenburg hoefde niet lang na te denken of de supermarkt hieraan mee moest doen. “We zien vaak als een van de weinigen in de omgeving hoe het met iemand gaat.” Lees hoe Lisa Roodenburg het ervaart
